Αυξημένα επίπεδα καλίου (Υπερκαλιαιμία)

Τι είναι η υπερκαλιαιμία και τι την προκαλεί;

Η καλιαιμία είναι μια μέτρηση της συγκέντρωσης καλίου στο πλάσμα. Αυτό συνήθως κυμαίνεται από 3,6 έως 5 mmol/l. Η νεφρική νόσος, και η χρήση ορισμένων φαρμάκων, μπορεί να προκαλέσει υπερβολικά υψηλά επίπεδα καλίου στον ορό (πάνω από 5,0 mmol/l). Αυτό ονομάζεται υπερκαλιαιμία, μια κοινή ηλεκτρολυτική ανωμαλία. Το κάλιο συμμετέχει στη νευρική διαβίβαση, τη σύσπαση των μυών και τη νεφρική λειτουργία.

Η υπερκαλιαιμία συνήθως προκύπτει από αυξημένες ποσότητες πρόσληψης καλίου σε συνδυασμό με μειωμένη νεφρική λειτουργία. Οι διαταραχές που επηρεάζουν τα νεφρά μειώνουν την νεφρική απέκκριση και είναι η πιο συχνή αιτία υπερκαλιαιμίας. Τα υγιή νεφρά μπορεί να διατηρούν φυσιολογικά επίπεδα καλίου, ακόμη και με υψηλές προσλήψεις με την αποβολή καλίου. Ωστόσο, η ικανότητα των νεφρών με μειωμένη λειτουργία να προσαρμόζονται σε ταχείες αλλαγές στο φορτίο καλίου, είναι μειωμένη. Τέτοιες γρήγορες αλλαγές μπορούν να προκληθούν από την κατανάλωση πολλών τροφίμων πλούσιων σε κάλιο. Τα πλούσια σε κάλιο τρόφιμα περιλαμβάνουν πορτοκάλια, μπανάνες, πεπόνια, βερίκοκα, ροδάκινα, παπάγια, αβοκάντο, πατάτες, ξηρούς καρπούς, φασόλια και σοκολάτα. Ορισμένα υποκατάστατα άλατος περιέχουν κάλιο και μπορούν να συμβάλουν στην υπερκαλιαιμία.

Τα διουρητικά, τα οποία χρησιμοποιούνται συνήθως από ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια καλίου από το φυσιολογικό νεφρό που μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλά επίπεδα καλίου στο αίμα, που ονομάζεται υποκαλιαιμία. Μερικοί ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια λαμβάνουν συμπληρώματα καλίου που συχνά συνταγογραφούνται τακτικά μαζί με διουρητικά. Ωστόσο, εάν η νεφρική λειτουργία είναι ανεπαρκής, η υπερβολική πρόσληψη συμπληρωμάτων καλίου μπορεί να προκαλέσει υπερκαλιαιμία.

Τα φάρμακα είναι μια πολύ κοινή αιτία υπερκαλιαιμίας μέσω διαφόρων μηχανισμών. Αυτά περιλαμβάνουν φάρμακα που χρησιμοποιούνται συχνά για καρδιακή ανεπάρκεια και υπέρταση: π.χ. αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, ανταγωνιστές των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης, αναστολείς της νεπριλυσίνης, αναστολείς της αλδοστερόνης που ονομάζονται επίσης MRA, β-αναστολείς, διγοξίνη, καλιοσυντηρητικά διουρητικά (τριαμτερένη), το αντιπηκτικό φάρμακο ηπαρίνη και τα συχνά χρησιμοποιούμενα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ).

Η υπερκαλιαιμία μπορεί να αναπτυχθεί κατά διαστήματα παρουσία γνωστών προδιαθεσικών παραγόντων, όπως η χρόνια νεφρική νόσος και η καρδιακή ανεπάρκεια, ειδικά όταν λαμβάνονται ορισμένα από τα φάρμακα που αναφέρονται παραπάνω. Ως εκ τούτου, οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια που υποβάλλονται σε θεραπεία πρέπει να ελέγχουν το κάλιο στο αίμα τους σε τακτική βάση. Αυτό γίνεται συνήθως μαζί με ελέγχους της νεφρικής λειτουργίας, καθώς η επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας είναι μία από τις πιο κοινές αιτίες υπερκαλιαιμίας.

Ποιες είναι οι συνέπειες της υπερκαλιαιμίας;

Όταν αναπτύσσεται, η ήπια έως μέτρια υπερκαλιαιμία έως 6,5 mmol/l μπορεί να μην προκαλέσει συμπτώματα και άμεσα προβλήματα, αλλά σχετίζεται με υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης σοβαρών διαταραχών του καρδιακού ρυθμού. Η σοβαρή υπερκαλιαιμία (>6,5 mmol/l) είναι μια απειλητική για τη ζωή επείγουσα ιατρική κατάσταση που απαιτεί άμεση προσοχή και ιατρική αντιμετώπιση. Οι συνέπειες της υπερκαλιαιμίας επηρεάζονται επίσης από άλλους παράγοντες, όπως η παρουσία καρδιακής νόσου ή άλλων ηλεκτρολυτικών διαταραχών του αίματος (ασβέστιο, μαγνήσιο) που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιακών αρρυθμιών.

Η υπερκαλιαιμία μπορεί να προληφθεί με τη συχνή παρακολούθηση των επιπέδων στο αίμα, την αποφυγή τροφών πλούσιων σε κάλιο και την κατάλληλη δοσολογία φαρμάκων που μπορεί να οδηγήσουν σε υπερκαλιαιμία. Συχνά αυτό μπορεί να σημαίνει τη χρήση χαμηλών δόσεων ή τη διακοπή ορισμένων φαρμάκων ή τη μη διακοπή τους. Η παραπομπή σε διαιτολόγο μπορεί να είναι ευεργετική για την προσαρμογή της διατροφής στον κάθε ασθενή.

Η υπερκαλιαιμία είναι διαχειρίσιμη και αναστρέψιμη μειώνοντας άμεσα το κάλιο ορού. Ο τύπος παρέμβασης καθορίζεται από τη σοβαρότητα της υπερκαλιαιμίας και των σχετικών επιπλοκών. Η οξεία αντιμετώπιση της σοβαρής υπερκαλιαιμίας εφαρμόζεται στο νοσοκομείο για την παρακολούθηση των επιπλοκών και περιλαμβάνει ενδοφλέβια θεραπεία και παρεμβάσεις για τη γρήγορη μείωση των επιπέδων καλίου. Περιστασιακά, απαιτείται η ταχεία απομάκρυνση του καλίου από το αίμα μέσω αιμοκάθαρσης. Αυτό συνήθως απαιτείται μόνο σε ασθενείς με σοβαρά μειωμένη ή ανύπαρκτη νεφρική λειτουργία.

Οι μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις περιλαμβάνουν την αφαίρεση παραγόντων κινδύνου για υπερκαλιαιμία και τη χορήγηση θεραπειών που διευκολύνουν την απομάκρυνση του καλίου από τον οργανισμό. Αυτές περιλαμβάνουν διατροφικό περιορισμό του καλίου και διακοπή των συμπληρωμάτων καλίου. Ωστόσο, αυτές οι παρεμβάσεις μπορεί να μην είναι αρκετά αποτελεσματικές για την πρόληψη της υπερκαλιαιμίας σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και κακή νεφρική λειτουργία.

Η διακοπή των φαρμάκων που επάγουν την υπερκαλιαιμία και δεν είναι αναγκαία, όπως τα παυσίπονα, είναι απαραίτητη. Αρκετές κατηγορίες φαρμάκων καρδιακής ανεπάρκειας μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο υπερκαλιαιμίας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και χρόνια νεφρική νόσο που είναι πιο επιρρεπείς στην ανάπτυξη υπερκαλιαιμίας.

Σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια που αναπτύσσουν υπερκαλιαιμία και χρειάζονται συνεχή, βέλτιστη χρήση των φαρμάκων τους, μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο χορήγησης ρητινών δέσμευσης καλίου, αυξάνοντας αποτελεσματικά τη γαστρεντερική απέκκριση του καλίου. Αυτοί οι παράγοντες, λαμβανόμενοι ως σκόνη με νερό, είναι καλά ανεκτοί και αποτελεσματικοί στη διατήρηση του μακροπρόθεσμου φυσιολογικού καλίου σε ασθενείς με προδιάθεση για υπερκαλιαιμία. Είναι σημαντικό ότι επιτρέπουν τη συνεχή βέλτιστη χρήση ευεργετικών φαρμάκων για την καρδιακή ανεπάρκεια.

Επιστροφή σε άλλες συνήθεις ιατρικές παθήσεις και καρδιακή ανεπάρκεια