Hartklepaandoeningen en hartfalen
Mensen hebben vier eenrichtingskleppen in hun hart. De aortaklep en mitralisklep bevinden zich aan de linkerkant van het hart terwijl de pulmonalisklep en tricuspidalisklep zich aan de rechterkant van het hart bevinden. De tricuspidalisklep scheidt de rechterboezem van de rechterkamer, scheidt de mitralisklep de linkerboezem van de linkerkamer, ligt de pulmonalisklep tussen de rechterkamer en de longslagader en de aortaklep tussen de linkerkamer en de aorta (grote lichaamsslagader).
Animatie |
|
 |
Hoe een normaal hart werkt |
Bij een hartklepaandoening zijn een of meerdere hartkleppen door een ziekteproces aangedaan.
Animatie |
|
 |
Hoe afwijkende hartkleppen hartfalen kunnen veroorzaken |
Kleppen kunnen beschadigd raken als een natuurlijk gevolg van veroudering, of als gevolg van reumatische hartziekte of een bacteriële infectie die de kleppen aantast of als gevolg van een aangeboren afwijking. In sommige delen van de wereld (bijv. Afrika) is VHD een van de meest voorkomende oorzaken van hartfalen, terwijl VHD in Europa en Amerika een vrij zeldzame oorzaak van hartfalen is. Elke afwijking die de werking van de kleppen beïnvloedt, kan echter leiden tot hartfalen. Bij patiënten met hartfalen en een verzwakte hartspier (verminderde ejectiefractie) kunnen vergroting en dilatatie van de hartcaviteiten leiden tot vervorming en afwijking van de hartkleppen. Deze afwijkende werking is meestal lekken van bloed via de mitralis- en tricuspidaliskleppen, wat leidt tot verergering van symptomen, zoals kortademigheid.
Ongeacht de oorzaak die tot VHD leidt, kunnen veranderingen aan de klep tot een of beide van de volgende aandoeningen leiden: 1. hartklepinsufficiëntie (vaak aangeduid als hartkleplekkage) waarbij de klep niet in staat is om terugstroming van bloed te voorkomen doordat de klepslippen van de hartklep niet correct aansluiten; 2. klepstenose wat een vernauwing van de klepopening is, waardoor een adequate uitstroom van bloed wordt geblokkeerd. Dit is vooral merkbaar bij lichaamsbeweging, omdat het hart de vereiste bloedstroom niet kan verhogen. Insufficiëntie en/of stenose kan elk van de vier hartkleppen aantasten.
Zorgvuldige evaluatie van de geschiedenis en symptomen van de individuele patiënt, gevolgd door lichamelijk onderzoek met speciale aandacht voor hartauscultatie met een stethoscoop zijn belangrijke eerste stappen in de diagnose van VHD. Echocardiografie wordt beschouwd als de gouden standaard voor VHD-beeldvorming, diagnose en beoordeling van de klepfunctie. Aanvullende beeldvormingsmodaliteiten omvatten cardiale magnetische resonantie (CMR) en computertomografie (CT).
De drie soorten klepproblemen die het meest voorkomen bij hartfalen worden hieronder kort besproken.
Aortastenose wordt gekenmerkt door een verdikking van de hartklepring of klepslippen (meestal als gevolg van verkalking) waardoor het vermogen van de linkerventrikel wordt aangetast om bloed uit te pompen in de aorta wat vervolgens door de rest van het lichaam gaat. Als gevolg hiervan neemt het werk van de hartspier toe, wat leidt tot verdikking, vergelijkbaar met de situatie bij hoge bloeddruk. Aortastenose komt het meest voor bij ouderen. Kenmerkende symptomen zijn kortademigheid, angina pectoris (pijn op de borst) en syncope (flauwvallen). Classificatie van de ernst van de ziekte samen met behandelingsbeslissingen worden gebaseerd op echocardiografie. Bij patiënten zonder symptomen en milde tot matige aortastenose wordt regelmatige klinische en echocardiografische beoordeling aanbevolen. Voor patiënten die symptomatisch zijn en/of een ernstige aandoening van de klep hebben (gedefinieerd als een klepgebied van minder dan 1 cm2), wordt ofwel standaard aortaklepvervanging (openhartchirurgie) of transkatheter aortaklepvervanging (TAVR) aanbevolen. TAVR is een minimaal invasieve ingreep waarvoor geen openhartoperatie nodig is. De kunstklep wordt naar het hart gebracht met behulp van een hartkatheter en wordt daarom aanbevolen voor bepaalde patiënten, met name degenen die een hoog risico lopen bij standaard chirurgische aortaklepvervanging (d.w.z. ouderen).
Aortakleplekkage wordt veroorzaakt door een bloedlekkage door de aortaklep terug naar de linkerhartkamer. Als gevolg hiervan zet de linkerkamer uit en wordt de hartspier gedwongen harder te werken om meer bloed uit te pompen. Patiënten ervaren symptomen van hartfalen (meestal kortademigheid, hartkloppingen, angina pectoris). De ernstclassificatie is gebaseerd op een echocardiografische beoordeling. Herstel of vervanging van de aortaklep (openhartchirurgie) wordt aanbevolen bij symptomatische patiënten met een ernstig lekkende aortaklep en bij patiënten die asymptomatisch zijn maar tekenen vertonen van een verzwakte linkerklep (verminderde ejectiefractie). Patiënten met milde tot matige aortakleplekkage moeten worden gevolgd met regelmatige klinische beoordeling en echocardiografie.
Mitralisinsufficiëntie is de meest voorkomende VHD en is te wijten aan het onvermogen van de mitralisklep om goed te sluiten wanneer het hart bloed uit de linker hartkamer in de aorta pompt. Als gevolg hiervan is er een abnormaal bloedlek terug naar de linkerboezem (lekkage). Mitralislekkage kan worden veroorzaakt door ziekte van de mitralisklep zelf of door verwijding van de linkerklepholte als gevolg van hartfalen. Patiënten vertonen doorgaans toenemende symptomen van hartfalen. Echocardiografie wordt gebruikt om de ernst van de lekkage te beoordelen. Dit is gebaseerd op een evaluatie van het bloedvolume dat terugstroomt (of lekt) naar de linkerboezem. Bij symptomatische patiënten met primaire ziekte van de mitralisklep en ernstige lekkage wordt chirurgie (herstel of vervanging van de mitralisklep) aanbevolen.
Bij patiënten met hartfalen en secundaire mitralislekkage is optimale medische behandeling van hartfalen essentieel en kan doeltreffend zijn voor het verminderen van symptomen. Onlangs is op katheter gebaseerde, edge-to-edge herstel voor secundaire mitraliskleplekkage ontwikkeld, wat een optie met een laag risico kan zijn voor symptomatische patiënten met hartfalen en ernstige mitraliskleplekkage. In de praktijk wordt de meest voorkomende procedure MitraClip genoemd. Deze minimaal invasieve ingreep (waarvoor geen openhartoperatie nodig is) is gebaseerd op de levering van een speciaal hulpmiddel (de Mitraclip) via bloedvaten in de lies. Eerst naar de rechterkant van het hart en dan naar de linkerkant van het hart. De Mitraclip wordt vervolgens met het leveringssysteem over de lekkende mitralisklep gepositioneerd, wat de mitraliskleplekkage aanzienlijk vermindert of elimineert. Verschillende andere technieken worden momenteel getest in klinische onderzoeken.
Patiënten die te horen hebben gekregen dat er een probleem is met een van de kleppen in hun hart zullen veel vragen hebben en voldoende tijd nodig hebben om de gevolgen van het probleem te begrijpen en mogelijke behandelingsopties te bespreken. Zorgprofessionals moeten goede informatie en ondersteuning bieden.
