Wat is de ejectiefractie? (HFrEF en HFpEF)
Hartfalen wordt meestal veroorzaakt door een ontoereikende pompfunctie van het hart. Bij inspanning moeten zowel de hartslag als de hoeveelheid bloed die bij elke hartslag wordt weggepompt, toenemen om aan de behoeften van de spieren te voldoen. Verminderde inspanningscapaciteit en kortademigheid treden op wanneer de levering van bloed ontoereikend is om aan de behoeften van het lichaam te voldoen. De ejectiefractie (EF) geeft aan hoeveel procent van het bloed per hartslag wordt weggepompt uit de belangrijkste hartkamer. De EF kan gemakkelijk worden gemeten met een echocardiografie. Wanneer de EF verlaagd is als gevolg van letsel aan de hartspier, bijv. na een hartaanval, duidt dat op een zwakkere samentrekking van de hartspier en een verminderd pompvermogen. Wanneer de hartkamer, de belangrijkste pompkamer, niet voldoende wordt geleegd, kan dat leiden tot vochtophoping in de longen (congestie) en kortademigheid.
Er zijn andere oorzaken voor een verminderde of gestoorde hartfunctie, waarbij juist de EF normaal is. Bijvoorbeeld wanneer de hartkamers zich onvoldoende ontspannen en kunnen vullen.
Symptomen en tekenen van hartfalen als gevolg van een verminderde EF worden aangeduid met de term HFrEF of hartfalen met verminderde EF genoemd. Wanneer een patiënt echter vergelijkbare symptomen en verschijnselen heeft als bij HFrEF, maar wel een normale EF, wordt de term HFpEF (hartfalen met behouden ejectiefractie) gebruikt om de aandoening te beschrijven.
Wanneer de symptomen en tekenen van hartfalen optreden met een behouden EF, wordt de term HFpEF gebruikt, oftewel hartfalen met behouden EF. Een normale EF ligt meestal rond de 70%. Een EF van minder dan 40% wordt beschouwd als verlaagd (HFrEF) en meer dan 50% als een behouden EF (HFpEF). Veel patiënten zullen een EF hebben tussen 40-49%, wat als licht verminderd wordt beschouwd. Meer recent wordt deze lichte vermindering van de EF aangeduid als HFmrEF of hartfalen met een ‘midrange’ EF.
Waarom is de term ejectiefractie belangrijk
De afgelopen decennia is de EF onderzocht in geneesmiddelenstudies terwijl de aandacht vooral was gericht op patiënten met HFrEF. Pas onlangs hebben we vastgesteld dat symptomen van hartfalen ook kunnen optreden als gevolg van verminderde ontspanning van de hartspier (HFpEF) in plaats van verminderde contractie (HFrEF). Voor deze verschillende categorieën patiënten is gewoonlijk een enigszins verschillende behandeling met geneesmiddelen nodig. Aangezien er vooral onderzoek is gedaan bij patiënten met HFrEF, is er voor deze patiënten beter bewijs voor een effectieve behandeling en zijn de aanbevelingen overeenkomstig de behandelingsrichtlijnen ook het duidelijkst. Recentelijk is er echter grote belangstelling voor onderzoek naar de doeltreffendste therapie bij patiënten met HFpEF. Momenteel is de behandeling gericht op de bestrijding van de symptomen bij de patiënt met HFpEF.
De eenmalige en eenvoudige meting van de EF door middel van echocardiografie is een nuttig hulpmiddel voor artsen bij het opstellen van een individueel behandelplan van patiënten met hartfalen.
